Türkiye’deki özelleştirme süreci yıllardır tartışmalara konu olurken, son yaşanan gelişme dikkatleri tekrar enerji sektöründeki yabancı yatırımlara çevirdi. Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Yalova illerinde toplam 4 milyon aboneye elektrik dağıtım hizmeti sunan Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. (UEDAŞ), el değiştirme sürecinin sonunda Amerikan sermayeli bir şirketin kontrolüne geçti. Peki, bu süreç nasıl işledi?
Özelleştirme Süreci Nasıl Başladı?
Elektrik dağıtımının özelleştirilmesi, Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren devlet politikası olarak uygulamaya konuldu. Bu kapsamda, 2010 yılında yapılan ihaleyle kamuya ait olan Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş., Limak Holding tarafından satın alındı. Limak, ihaleyi kazandıktan sonra sektördeki diğer büyük aktörlerden Kolin ve Cengiz şirketleriyle bir ortaklık kurarak elektrik dağıtım işini devraldı.
Bu üçlü konsorsiyum, 7 yıl boyunca bölgedeki elektrik dağıtım hizmetlerini yürüttü. Ancak 2017 yılına gelindiğinde ortaklar arasında değişim yaşandı ve Kolin ve Cengiz Grubu, hisselerini Limak Holding’e devretti. Böylece Uludağ Elektrik tamamen Limak Holding’in kontrolüne geçti.
Limak, İngilizlere Devretti
Limak Holding’in tam kontrolü sağladığı Uludağ Elektrik, 2021 yılında sürpriz bir satış işlemiyle el değiştirdi. Limak, sahip olduğu elektrik dağıtım şirketini İngiliz yatırım fonu Actis’e devretti. Bu devir işlemi, Türkiye’de enerji sektöründe yabancı sermayenin artan etkisini bir kez daha gözler önüne serdi. Actis, küresel çapta altyapı yatırımlarıyla bilinen bir şirket olarak, Türkiye’deki elektrik piyasasına büyük bir giriş yapmış oldu. Fakat Actis’in Türkiye piyasasındaki varlığı çok uzun sürmedi.
Son Durak: Amerikan General Atlantic Şirketi
2024 yılına gelindiğinde Actis, Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş.’yi bir başka yabancı sermayeli şirkete devretme kararı aldı. Bu kez şirketin yeni sahibi, Amerikan merkezli General Atlantic oldu. Actis’in bu satışı, Türkiye’deki enerji sektöründeki yabancı yatırımcıların hızla el değiştirmesi ve finansal çıkarlar doğrultusunda hareket etmesi yönündeki eleştirileri artırdı. Türkiye’de her türlü büyük satın alma ve birleşme işlemi, Rekabet Kurumu tarafından değerlendirilerek onaylanmak zorunda. Nitekim, 6 Şubat 2025 tarihinde Rekabet Kurumu, bu satış işlemini onayladı ve böylece 4 milyon elektrik abonesi, resmen Amerikan General Atlantic şirketinin müşterisi haline geldi.
Ne Anlama Geliyor?
Bu satış işlemiyle birlikte Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Yalova’daki milyonlarca elektrik abonesi, yerli bir şirket yerine yabancı bir finans kuruluşunun kontrolüne geçti. Bu durum, birçok açıdan tartışmalara yol açıyor:
-
Stratejik Sektörlerde Yabancı Kontrolü: Elektrik, bir ülkenin en önemli altyapı hizmetlerinden biridir. Bu tür stratejik bir sektörün yabancı yatırımcıların eline geçmesi, ulusal güvenlik ve ekonomik bağımsızlık açısından endişeleri artırıyor.
-
Fiyat Politikaları: Özelleştirme süreci, elektrik fiyatlarında büyük artışlara neden oldu. Daha önce devlet eliyle yönetilen elektrik dağıtım sektöründe özelleştirme sonrası fiyatlar fahiş oranlarda arttı. Yabancı bir şirketin kontrolüne geçmesiyle, fiyat artışlarının daha da hızlanabileceği tahmin ediliyor.
-
Yabancı Şirketlere Bağımlılık: Enerji sektörü, doğrudan halkı ilgilendiren bir alan. Yabancı şirketlerin bu alana yatırım yapması, Türkiye’de enerji arz güvenliği ve hizmet kalitesinde değişimlere neden olabilir.
-
Hizmet Kalitesine Etkisi: Daha önce farklı yabancı yatırımcılar tarafından yönetilen bazı sektörlerde, hizmet kalitesinin düştüğüne dair şikayetler artmıştı. Amerikan General Atlantic’in, elektrik dağıtımında ne gibi politikalar izleyeceği ise henüz netlik kazanmadı.
Uzmanlar Ne Diyor?
Enerji uzmanları, Türkiye’nin elektrik dağıtımında yabancı yatırımcıların hızla artmasının uzun vadede enerji güvenliği ve fiyat istikrarı açısından riskler doğurabileceğini belirtiyor. Elektrik Mühendisleri Odası’ndan yapılan açıklamalara göre, bu tür büyük özelleştirme ve devir işlemleri, kamu yararı gözetilerek yapılmalı ve enerji sektöründe aşırı yabancılaşmanın önüne geçilmeli.
Bazı ekonomistler ise bu tür yatırımları olumlu değerlendirerek, yabancı sermayenin Türkiye’ye yeni finansal kaynaklar ve yönetim tecrübeleri kazandırabileceğini savunuyor. Ancak geçmiş örneklerde, yabancı şirketlerin Türkiye’deki yatırımlarını belli bir süre sonra yüksek kârlarla başka yatırımcılara devredip çıkması, enerji sektöründe uzun vadeli istikrar konusunda soru işaretleri doğuruyor.
Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin önce Limak’a, sonra İngiliz Actis’e ve son olarak da Amerikan General Atlantic’e satılması, Türkiye’de enerji sektöründeki yabancı sermaye kontrolünün giderek arttığını gösteriyor. Bu süreç, yerli enerji kaynakları ve elektrik dağıtımının geleceği hakkında önemli tartışmaları da beraberinde getiriyor. Yabancı yatırımcıların Türkiye’deki enerji piyasasına olan ilgisi devam ederken, bu yatırımların halkın yararına mı yoksa sadece finansal kazanç amaçlı mı olduğu sorusu ise tartışılmaya devam edecek.
Önümüzdeki dönemde, General Atlantic’in nasıl bir yönetim politikası izleyeceği, elektrik fiyatlarını nasıl etkileyeceği ve hizmet kalitesini nasıl şekillendireceği büyük bir merak konusu. Ancak bir gerçek var ki, Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Yalova’daki 4 milyon elektrik abonesi artık bir Amerikan şirketinin müşterisi durumunda.
📌 Kaynak: Rekabet Kurumu Kararları
