Kanal daralması, tıbbi adıyla “spinal stenoz”, omurga kanalının zamanla daralması sonucu omurilik ve sinir köklerinin baskı altında kalmasıyla oluşan bir hastalıktır. Genellikle bel (lomber) ve boyun (servikal) omurgasında görülür. Bu durum, sinirlerin sıkışmasıyla birlikte ağrı, uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük ve yürüme mesafesinde azalma gibi şikâyetlere yol açabilir.
Kanal daralması, sinsi ilerleyici bir hastalıktır. Her geçen gün yürüme mesafesi kısalır, özellikle 50 yaş sonrası sık görülür. Bu nedenle hastaların şikâyetleri zamanla artar ve yaşam kaliteleri ciddi şekilde etkilenebilir.
Kimlerde Görülür?
Kanal daralması çoğunlukla 50 yaş üzerindeki bireylerde görülür. Yaşlanmaya bağlı olarak omurgada meydana gelen yapısal değişiklikler, omurga kanalının daralmasına neden olabilir. Bunun dışında; Bazı kişilerde doğuştan (konjenital) dar kanal da söz konusu olabilir. Bu kişilerde semptomlar daha erken yaşlarda başlayabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Kanal daralması, zamanla ilerleyen ve sinsice gelişen bir hastalıktır. Başlangıçta hafif bel ağrısı ya da bacaklarda uyuşma gibi belirtilerle kendini gösterir. Ancak hastalık ilerledikçe şikâyetler artar. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Bel ağrısı,
- Kalçalara ve bacaklara yayılan ağrı,
- Uyuşma, karıncalanma hissi,
- Kas güçsüzlüğü,
- Yürüme mesafesinde giderek azalma (nörojenik kladikasyo),
- Uzun süre ayakta durmakta zorlanma,
- Öne eğilince ağrının azalması.
Özellikle “alışveriş arabası belirtisi” olarak bilinen durum bu hastalıkta tipiktir: Hasta yürürken zorlanır ama öne eğilerek ya da oturarak dinlendiğinde rahatlar.
Diğer Hastalıklarla Karışabilir
Kanal daralması bazı hastalıklarla benzer belirtiler gösterebilir ve bu durum tanıyı geciktirebilir. Bazı hastalıklarla karışabilir. Özellikle periferik damar hastalıkları, diyabetik nöropati ve kalça eklemi problemleri ile benzer yürüme kısıtlılığı ve bacak ağrısı görülebilir. Bu nedenle detaylı fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri ile ayırıcı tanı yapılması şarttır.
Tanı Nasıl Konulur?
Tanı genellikle hastanın şikâyetleri ve fizik muayene bulguları ile konur. Ancak kesin tanı için görüntüleme yöntemleri gereklidir. En sık kullanılan yöntemler:
- Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme: Omurga kanalının ne kadar daraldığını ve sinirlerin ne ölçüde etkilendiğini gösterir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapılarını detaylı incelemek için kullanılır.
- EMG (Elektromiyografi): Sinir iletimini değerlendirmek için yapılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Kanal daralması tedavisinde hastalığın evresi ve hastanın yaşam kalitesi belirleyicidir. Erken evrelerde ilaç tedavisi, fizik tedavi ve egzersizlerle şikâyetler kontrol altına alınabilir.
- İlaç Tedavisi: Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
- Fizik Tedavi ve Egzersiz: Bel kaslarını güçlendirmek ve duruşu düzeltmek amacıyla uygulanır.
- Epidural enjeksiyonlar: Sinir sıkışmasını azaltmak için geçici rahatlama sağlayabilir.
İleri vakalarda ise cerrahi tedavi gündeme gelir. Dar kanal ameliyatı ile daralan kanal genişletilir, sinirler rahatlatılır. En sık uygulanan yöntem “dekompresyon cerrahisi”dir. Bazen omurgayı sabitlemek için vida ve plaka da kullanılabilir.
Günümüzde gelişen mikrocerrahi teknikleri sayesinde vidasız dar kanal ameliyatı ile hastalar çok daha konforlu ve hızlı bir iyileşme süreci yaşayabilmektedir. Özellikle uygun hastalarda uygulanan bu yöntemle, omurga sabitlemesine (vida ve plaka kullanımına) gerek kalmadan, sadece sinirleri sıkıştıran dokular temizlenerek kanal genişletilir. Bu sayede kas dokusuna minimum zarar verilerek hasta, genellikle aynı gün ya da ertesi gün ayağa kalkabilir, birkaç gün içinde ise günlük yaşamına geri dönebilir. Vidasız kanal daralması ameliyatı, daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış süresi ve hızlı sosyal yaşama dönüş açısından önemli avantajlar sunmaktadır.
Erken Tanının Önemi
Kanal daralması, sinsi ilerleyici bir hastalıktır. Her geçen gün yürüme mesafesi kısalır, özellikle 50 yaş sonrası sık görülür. Bu nedenle erken tanı ve müdahale büyük önem taşır. Tedavi edilmediği takdirde hasta, kısa mesafe bile yürüyemez hale gelebilir ve yaşam kalitesi ciddi biçimde bozulur.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Sürekli bel ağrısı varsa,
- Bacaklarda uyuşma, karıncalanma hissi varsa,
- Yürürken sık sık dinlenme ihtiyacı duyuluyorsa,
- Öne eğilince rahatlama, dik durunca ağrı artışı varsa,
mutlaka bir beyin ve sinir cerrahisine başvurulmalıdır. Gecikmeden alınacak önlemler sayesinde hem cerrahi dışı tedavilerden fayda sağlanabilir hem de daha başarılı sonuçlar elde edilir.
