Dünya genelinde plastik kirliliği artık sadece çevresel bir sorun olmaktan çıkıp, doğrudan insan sağlığını tehdit eden bir meseleye dönüşüyor. Viyana Tıp Üniversitesi (MedUni Vienna) araştırmacıları tarafından yapılan yeni bir çalışmaya göre, günlük hayatta kullandığımız plastik bardak, kap ve ambalajlardan yayılan mikroplastik parçacıklar, solunum yoluyla akciğerlere ulaşarak kanserli hücre oluşumunu tetikleyebiliyor.
Görünmez Düşman: Mikroplastikler
Bilim insanları, gözle görülmeyen bu mikroplastiklerin boyutlarının milimetrenin binde biri kadar küçük olduğunu ve akciğerlerin en derin noktalarına, alveollere kadar kolayca ulaşabildiğini açıkladı. Araştırmada, bu parçacıkların akciğer hücreleri üzerinde yıkıcı biyolojik etkiler yarattığı belirlendi.
Viyana Tıp Üniversitesi’nden araştırma ekibinin lideri Prof. Dr. Anna Müller, “Mikroplastikler yalnızca çevreyi kirletmekle kalmıyor; solunum yoluyla vücuda girdiğinde kanser riskini artıran moleküler değişikliklere yol açıyor” dedi.
Hücresel Düzeyde Kanser Tehdidi
Araştırma, mikroplastiklerin akciğer hücreleri üzerindeki etkilerini üç aşamada ortaya koyuyor:
- Derinlere Nüfuz Etme: Solunan mikroplastikler, akciğerin alveol bölgesine kadar ulaşıyor ve burada hücrelerle doğrudan temas ediyor.
- Hücresel Saldırı: Bu parçacıklar, oksidatif stresi artırarak DNA hasarına yol açıyor. Hücrelerin kontrolsüz büyümesini tetikleyen moleküler yolları aktive ediyor ve DNA onarım mekanizmalarını zayıflatıyor.
- Tümör Oluşumu: Savunma mekanizmaları çökünce, DNA hasarı birikiyor ve kanserli hücrelerin oluşumuna zemin hazırlanıyor.
Araştırmacılar, bu sürecin yıllar boyunca maruziyetin devam etmesi durumunda ciddi kanser riskine yol açabileceğini belirtiyor.
Plastik Kirliliği Artık Sadece Çevresel Sorun Değil
Prof. Dr. Müller, vücudun başlangıçta antioksidan sistemleriyle mikroplastiklere karşı savunma geliştirdiğini, ancak maruziyet sürdükçe bu mekanizmanın yetersiz kaldığını ifade etti. Araştırma, mikroplastiklerin sadece çevre kirleticisi değil, aynı zamanda doğrudan kanserojen bir sağlık riski olduğunu ortaya koyuyor.
Uzmanlardan Acil Eylem Çağrısı
Viyana Tıp Üniversitesi ekibi, mikroplastik tehdidine karşı alınması gereken önlemleri şöyle sıralıyor:
- Biyolojik olarak parçalanabilir malzemelerin kullanımı: Tek kullanımlık ürünlerin plastik yerine çevre dostu alternatiflerle üretilmesi.
- Atık yönetimi iyileştirmeleri: Plastik atıkların toplanması ve geri dönüşüm süreçlerinin optimize edilmesi.
- Mikroplastik emisyonlarını azaltacak teknolojiler: Üretim ve kullanım sırasında plastik parçacıklarının yayılımını önleyecek inovatif sistemler.
- Döngüsel ekonomi modelleri: Plastiğe bağımlılığın azaltılması, tekrar kullanım ve geri dönüşüm odaklı üretim modellerinin teşvik edilmesi.
- Hava kalitesi takibi: Özellikle yoğun plastik kullanımı olan alanlarda mikroplastik düzeyinin sürekli izlenmesi.
Mikroplastiklerin Günlük Hayatta Karşımıza Çıkışı
Mikroplastikler, kahve içtiğimiz bardaklardan, hazır yemek kaplarına, plastik şişelerden poşetlere kadar birçok üründen yayılıyor. Soluduğumuz bu görünmez parçacıklar, uzun vadede akciğer sağlığını ciddi şekilde tehdit ediyor. Uzmanlar, tüketicilerin tek kullanımlık plastik ürünlerden mümkün olduğunca uzak durmasını ve doğa dostu alternatifleri tercih etmesini öneriyor.
Viyana Tıp Üniversitesi’nin çalışması, plastik kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini açıkça ortaya koyarak, mikroplastiklerin halk sağlığı açısından yeni bir alarm olduğunu vurguluyor. Bilim insanları, hükümetleri ve üretici şirketleri, bu görünmez düşmana karşı acil ve etkili önlemler almaya çağırıyor.
